Capacidades Dinámicas para la Innovación en Procesos Empresariales en el Sector Avícola de Manabí, Ecuador
Dynamic Capabilities for Innovation in Business Processes in the Poultry Sector of Manabí, Ecuador
DOI:
https://doi.org/10.29394/Scientific.issn.2542-2987.2025.10.36.10.206-228Palabras clave:
innovación, gestión empresarial, industria avícola, capacidades organizacionales, desarrollo empresarialResumen
El estudio analiza las capacidades dinámicas en el sector avícola de Manabí, Ecuador, para evaluar su influencia en la innovación de procesos empresariales. Fundamentado en la teoría de recursos y capacidades, el objetivo principal fue evaluar las capacidades dinámicas para innovación en procesos empresariales en el sector avícola de Manabí. Se utilizó un enfoque mixto (cualitativo-cuantitativo) descriptivo-inferencial de corte transversal, evaluando las dimensiones de absorción, aprendizaje, innovación y adaptación en 30 granjas seleccionadas mediante muestreo no probabilístico. Los datos se procesaron con análisis estadísticos no paramétricos, aplicando el coeficiente de correlación de Spearman. Los resultados evidencian que las capacidades de absorción y aprendizaje están más desarrolladas que las de innovación y adaptación. Se identificó una correlación positiva moderada y estadísticamente significativa entre capacidades dinámicas e innovación (r=0,621, p=0,014). Específicamente, solo la capacidad de adaptación mostró correlación significativa con la innovación en gestión (r=0,618, p=0,014), mas no con innovación comercial o de procesos. Se concluye que, aunque las empresas avícolas poseen capacidades para adaptarse y aprovechar el entorno, estas no siempre se traducen en innovaciones significativas, evidenciando la necesidad de políticas públicas e incentivos específicos para fortalecer la innovación empresarial.
Descargas
Citas
Agila-Salazar, T., Cárdenas-Pesantez, M., & Sarmiento-Chugcho, C. (2023). Las capacidades dinámicas y la rentabilidad financiera: Una mirada a las empresas agroindustriales. 593 Digital Publisher CEIT, 8(3), 230-244, ISSN: 2588-0705. Recuperado de: https://doi.org/10.33386/593dp.2023.3.1320
Bravo, C., Vélez, J., Murillo, S., & Rojas, J. (2021a,b). Determinación de competencias organizacionales en las agroproductivas avícolas de la zona norte de Manabí. Revista Uniandes Episteme, 8(1), 3-17, e-ISSN: 1390-9150. Ecuador: Universidad Regional Autónoma de los Andes.
Bustamante-Jumbo, S., Castillo-Cruz, G., Pacheco-Molina, A., & Mora-Sánchez, N. (2022). Capacidades dinámicas generadoras de valor agregado en las empresas agroindustriales de la provincia de El Oro. 593 Digital Publisher CEIT, 7(5), 94-107, e-ISSN: 2588-0705. Recuperado de: https://doi.org/10.33386/593dp.2022.5.1301
Flores, C., & Flores, K. (2021). Pruebas para comprobar la normalidad de datos en procesos productivos: Anderson-Darling, Ryan-Joiner, Shapiro-Wilk y Kolmogórov-Smirnov. Societas, 23(2), 83-106, e-ISSN: 2644-3791. Panamá: Universidad de Panamá.
Gómez-Álvarez, P., & Núñez-Ramírez, M. (2022). Validez inicial de un instrumento para medir innovación organizacional en empresas maquiladoras. Información Tecnológica, 33(5), 61-70, e-ISSN: 0718-0764. Recuperado de: http://dx.doi.org/10.4067/S0718-07642022000500061
Hernández, O. (2021). Aproximación a los distintos tipos de muestreo no probabilístico que existen. Revista Cubana de Medicina Integral, 37(3), 1-3, e-ISSN: 1561-3038. Cuba: ECIMED.
Hernández, R., Fernández, C., & Baptista, M. (2014). Metodología de la Investigación. Sexta edición, ISBN: 978-1-4562-2396-0. México: McGraw-Hill / Interamericana Editores, S.A. de C.V.
Hernández-Nariño, A., Medina-León, A., Nogueira-Rivera, D., Negrín-Sosa, E., & Marqués-León, M. (2014a,b). Systems characterization and clasification, a needed step for processes management and improvement. The specifics of health care organizations. Dyna, 81(184), 193-200, e-ISSN: 2346-2183. Colombia: Universidad Nacional de Colombia.
INEC (2023). Encuesta de superficie y producción agropecuaria continua. Ecuador: Instituto Nacional de Estadística y Censos.
Intriago, J., Loor, J., & Alcívar, B. (2024a,b). Capacidades dinámicas e innovación en las MiPymes productoras de pitahaya en la Provincia de Manabí-Ecuador. ULEAM Bahía Magazine, 5(9), 101-110, e-ISSN: 2600-6006. Recuperado de: https://doi.org/10.56124/ubm.v5i9.012
MAG (2015). Registro Avícola en el Ecuador continental. Ecuador: Ministerio de Agricultura y Ganadería.
Mendivelso, F. (2021). Prueba no paramétrica de correlación de Spearman. Revista Médica Sanitas, 24(1), 42-45, e-ISSN: 2745-116X. Recuperado de: https://doi.org/10.26852/01234250.578
Pin, J., López, M., Alcívar, B., & Zambrano, J. (2024a,b). Capacidades dinámicas y la innovación en MiPymes del sector camaronero de Manabí. Revista Uniandes Episteme, 11(1), 57-71, e-ISSN: 1390-9150. Recuperado de: https://doi.org/10.61154/rue.v11i1.3376
Ramírez, R., Vergara, L., Padrón, M., & Ramírez, R. (2023). Gestión estratégica e innovación en las organizaciones: Aproximaciones reflexivas. Revista Latinoamericana de Difusión Científica, 5(9), 215-233, e-ISSN: 2711-0494. Recuperado de: https://doi.org/10.38186/difcie.59.13
Rodríguez-Rodríguez, J., & Reguant-Álvarez, M. (2020a,b). Calcular la fiabilitat d’un qüestionari o escala mitjançant l’SPSS: el coeficient alfa de Cronbach. Reire. Revista d’Innovació I Recerca En Educació, 13(2), 1-13, e-ISSN: 2013-2255. Retrieved from: https://doi.org/10.1344/reire2020.13.230048
Teece, D., Pisano, G., & Shuen, A. (1997). Dynamic Capabilities and Strategic Management. Strategic Management Journal, 18(7), 509-533, e-ISSN: 1097-0266. United States: John Wiley & Sons, Inc.
Zea-Fernández, R., Benjumea-Arias, M., & Valencia-Arias, A. (2020). Metodología para la identificación de las capacidades dinámicas para el emprendimiento en instituciones de educación superior. Ingeniare. Revista chilena de ingeniería, 28(1), 106-119, e-ISSN: 0718-3305. Recuperado de: http://dx.doi.org/10.4067/S0718-33052020000100106
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2025 INDTEC, C.A.

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0.
El contenido de las revistas de este sitio, están bajo una Licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional.